Trong họ rau thơm thì rau húng là nhóm có nhiều chủng loại nhất với các loại như húng quế, húng lủi, húng cay, húng chanh... Trong đó, húng quế là một trong những loại rau thơm được sử dụng phổ biến trong các món ăn và các sản phẩm chế biến như bột húng quế, tinh dầu quế...

Húng quế hay rau quế (Ocimum basilicum var. thyrsiflora), là một giống húng tây bản địa của Đông Nam Á, đã được gieo trồng chọn lọc để lựa được những tính trạng đặc trưng. Cây được sử dụng khắp Đông Nam Á để làm gia vị, nó có mùi thơm được miêu tả như tương tự tiểu hồi cần và cam thảo tây, hơi cay, ổn định hơn húng ngọt khi nấu dưới nhiệt độ cao và thời gian dài. Húng quế có lá nhỏ, nhọn, thân tím và hoa hồng-tím.

Phân loại húng quế

Húng quế đa dạng về chủng loại. Xét về hình thái có loại lá to, loại lá nhỏ; lá thân đều màu xanh hoặc lá xanh thân tím; cả lá và thân đều màu tím v.v. Về mùi hương thì có loại ngả mùi quế, mùi chanh, mùi sả v.v.

Húng quế Tây hay quế châu Âu (sweet basil), còn gọi là quế ngọt, quế Tây, húng Tây rất thơm, mùi hăng đậm, ngọt và mát. Cái tên basil lấy từ tiếng Hy Lạp basilikohn, có nghĩa "đế vương," do người Hy Lạp xưa rất quý basil vì họ dùng nó làm nên nhiều loại thuốc. Quế Tây thường có lá trơn, hình tròn bầu dục, vị không the bằng nhưng rất dậy hương và thường được dùng ăn sống hoặc gia vào làm gia vị cho các món mì Ý (pasta), salad, thịt nướng, pizza. Quế Tây đặc biệt thích hợp làm các loại xốt cà chua, xốt pho mát, sốt pesto, xúp cà chua, xúp pho mát, salad cà chua phomat. Một số món ăn đặc trưng trong ẩm thực Ý tượng hình quốc kỳ nước Ý với ba màu đỏ, xanh lá, và trắng (như pizza, salad), trong đó màu xanh tạo thành từ màu của lá basil, màu đỏ của cà chua và màu trắng của phomai mozzarella.

Húng quế ở Việt Nam thuộc loài húng phổ biến vùng Đông Nam Á (nhiều người cho rằng cây có gốc xuất xứ từ Trung Quốc và Ấn Độ, thường được châu Âu biết đến với tên gọi húng Thái (Thai basil), và ở Việt Nam có các tên còn gọi là rau quế, é quế, húng dổi, húng chó, húng lợn. Húng quế Việt Nam có mùi dịu nhẹ hơn húng quế ở châu Âu, thoảng hương vị quế. Lá và ngọn non húng quế được sử dụng như một loại rau thơm ăn kèm trong các món như lòng lợn, tiết canh, thịt vịt, bún chả, bún bò Huế, phở (miền Nam).

Tinh dầu húng quế

Trong cây húng quế có từ 0,4 đến 0,8% tinh dầu. Tinh dầu màu vàng nhạt, thơm nhẹ dễ chịu. Nhiều nơi trên thế giới đã trồng húng quế ở quy mô công nghiệp chủ yếu làm nguồn cây cho nguyên liệu cất tinh dầu hoặc làm chất thơm. Trong dân gian có thể lấy cây sắc uống chữa sốt; kết hợp các loại lá để đun nước tắm, nước xông làm cho ra mồ hôi; chữa đau dạ dày, ăn uống không tiêu; thông tiểu; xúc miệng và ngậm chữa đau, sâu răng. Thường sử dụng cả cành già, lá và hoa.

Rau húng quế có tác dụng gì đối với sức khỏe?

Rau húng quế có vị cay và tính ấm, mang đến những tác dụng hữu ích như chống táo bón, trị cảm sốt, trị ho và long đờm, chống oxy hóa và phòng ngừa ung thư, giảm đau do viêm khớp, giảm nhức đầu, tăng cường hệ miễn dịch, phòng ngừa và hỗ trợ trị bệnh đái tháo đường, hỗ trợ cai thuốc lá, và được sử dụng trong làm đẹp da và chăm sóc tóc.

- Chống táo bón: Hạt húng quế có tác dụng chống táo bón. Bạn có thể cho từ 6-12g hạt vào nước thường hoặc nước đường, chờ cho chất nhầy nở ra và sau đó uống.

- Trị cảm sốt: Rau húng quế có khả năng sát trùng, tiêu diệt nấm mốc và hạ nhiệt, nên được sử dụng để trị cảm sốt. Bạn có thể đun sôi lá húng quế để lấy nước uống. Trong trường hợp sốt cao, có thể sắc lá húng quế cùng với bạch đậu khấu trong nửa lít nước, thêm ít đường và uống để giúp giảm nhiệt độ cơ thể. Lá húng quế cũng có thể được sử dụng cho trẻ em bị sốt bằng cách nghiền nát lá và cho uống cùng nước để hạ sốt.

- Tác dụng trị ho và long đờm: Húng quế có tác dụng làm giảm ho và tống đờm ra khỏi đường hô hấp. Bạn có thể cho vài lá húng quế vào nước ấm, đun sôi trong khoảng 5-10 phút, thêm một ít muối và sử dụng khi nước còn ấm. Dung dịch này cũng có thể được sử dụng để súc miệng và họng, giúp sát khuẩn, chống viêm và giảm đau họng.

- Chống oxy hóa và phòng ngừa ung thư: Lá húng quế chứa một lượng lớn các chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ các tế bào trong cơ thể. Những chất này đã được chứng minh có tác dụng bảo vệ nhiễm sắc thể và cấu trúc tế bào khỏi tổn thương, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến oxy hóa, bao gồm cả ung thư.

- Tác dụng giảm đau do viêm khớp: Tinh dầu húng quế chứa thành phần có tên là eugenol, đã được chứng minh có khả năng ngăn chặn hoạt động của enzym cyclooxygenase (COX) gây viêm, tương tự như các chất chống viêm không steroid (NSAID). Do đó, húng quế có thể giảm triệu chứng viêm như sưng đau và mang lại lợi ích cho bệnh nhân viêm khớp. Đun nước lá húng quế và uống trong giai đoạn đau có thể giúp giảm đau nhức do viêm khớp.

- Giảm nhức đầu: Húng quế cũng có tác dụng chữa trị đau đầu và tiền đ...cảm. Bạn có thể sử dụng tinh dầu húng quế bằng cách thoa nhẹ nhàng lên thái dương (vùng trán) và mát xa nhẹ nhàng trong vài phút. Tinh dầu húng quế có tính nóng, có thể tăng cường tuần hoàn máu và giảm căng thẳng, giúp giảm nhức đầu.

- Tăng cường hệ miễn dịch: Húng quế chứa các chất chống vi khuẩn và kháng vi rút, giúp tăng cường hệ miễn dịch. Việc sử dụng húng quế trong chế độ ăn hàng ngày có thể giúp cung cấp các chất chống oxi hóa và vitamin C, tăng cường khả năng chống lại các bệnh nhiễm trùng.

- Phòng ngừa và hỗ trợ trị bệnh đái tháo đường: Húng quế có khả năng hỗ trợ kiểm soát đường huyết và tăng cường sự nhạy cảm của tế bào đối với insulin. Việc sử dụng húng quế có thể giúp kiểm soát mức đường huyết và giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường.

- Hỗ trợ cai thuốc lá: Một số nghiên cứu cho thấy húng quế có thể hỗ trợ quá trình cai thuốc lá bằng cách giảm sự khao khát và triệu chứng cai thuốc lá. Bạn có thể sử dụng húng quế như một phương pháp hỗ trợ để giảm đau khó chịu và khao khát khi cai thuốc lá.

- Làm đẹp da và chăm sóc tóc: Húng quế cũng được sử dụng trong làm đẹp da và chăm sóc tóc. Các chất chống vi khuẩn và kháng vi khuẩn trong húng quế có thể giúp làm sạch da và hỗ trợ điều trị mụn trứng cá. Ngoài ra, tinh dầu húng quế cũng có thể được sử dụng để làm mặt nạ cho tóc, giúp làm mềm tóc, giảm gãy rụng và kích thích mọc tóc.

Tuy nhiên, húng quế nên được sử dụng với chú ý và hạn chế đối với những người có dị ứng với húng quế hoặc có các vấn đề sức khỏe đặc biệt. Nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng húng quế như một biện pháp điều trị.

Những lưu ý khi sử dụng húng quế

Sử dụng quá liều hoặc ăn quá nhiều lá Húng quế có thể dẫn đến tình trạng quá liều eugenol, thành phần chính có trong húng quế. Việc quá liều eugenol có thể gây ngộ độc trong cơ thể và xuất hiện các triệu chứng như thở gấp, ho, nước tiểu lẫn máu.

Ngoài ra, liều cao của tinh dầu Húng quế có thể kích hoạt các phản ứng gây loãng máu hoặc làm hạ đường huyết, đặc biệt là gây ra hiện tượng co thắt tử cung ở phụ nữ đang mang thai.

Do đó, cần lưu ý các tác dụng phụ khi dùng quá liều Húng quế và hạn chế sử dụng cho những trường hợp sau:

Máu khó đông: Húng quế có tác động làm tăng thời gian đông máu, do đó, người mắc bệnh máu khó đông nên hạn chế sử dụng húng quế hoặc tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

Phụ nữ mang thai: Húng quế có khả năng kích thích tử cung và có thể gây co thắt tử cung. Phụ nữ mang thai nên hạn chế sử dụng húng quế, đặc biệt là tinh dầu húng quế, để đảm bảo an toàn cho thai nhi. Nếu muốn sử dụng húng quế trong giai đoạn mang thai, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước.

Bệnh nhân bị hạ đường huyết: Húng quế có khả năng làm hạ đường huyết. Người bị bệnh hạ đường huyết hoặc đang sử dụng thuốc điều trị đường huyết cần kiểm soát và hạn chế sử dụng húng quế để tránh tình trạng hạ đường huyết.

Trẻ em: Khi sử dụng húng quế cho trẻ em, cần dùng với liều thấp và cẩn thận quan sát các biểu hiện của trẻ. Trẻ em có cơ địa nhạy cảm hơn và có thể phản ứng mạnh hơn với các chất trong húng quế.

Trước khi sử dụng húng quế hoặc bất kỳ loại thảo dược nào khác, luôn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Họ có thể cung cấp hướng dẫn và lời khuyên phù hợp dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể của bạn.

Các mon ăn ẩm thực cùng rau húng quế

(Còn nữa)

Nguồn: Tổng hợp từ các nguồn