Nếu trong y học người ta có thể quan sát và dựa vào màu da có thể chuẩn đoán sức khỏe cho bệnh nhân, thì chúng ta cũng có thể đoán tình trạng dinh dưỡng của cây qua màu sắc lá. Tình trạng thừa hay thiếu dinh dưỡng thường biểu hiện qua màu sắc và hình dạng của thân lá hay đỉnh sinh trưởng của cây. Ngoài ra rồi loại dinh dưỡng (thừa hay thiếu) cũng ảnh hưởng nghiêm trọng tới tình trạng nhiễm sâu bệnh và rụng hoa, quả non.

Hiện tượng vàng lá do thiếu dinh dưỡng

Một trong những dấn hiệu rõ nhất của thiếu hầu hết các dinh dưỡng là lá bị vàng. Điển hình là đạm, kali, lưu huỳnh, magie, sắt, kẽm, đồng, mangan hay môlypđen. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp thiếu dinh dưỡng thì lại làm cho lá chuyển màu xanh đậm hay tím, chẳng hạn như thiếu lân.

Một đặc điểm cần lưu ý để nhận biết từ giai đoạn sớm là. Do các chất dinh dưỡng di động khó dễ khác nhau trong cây, nên màu vàng cũng xuất hiện ở các vị trí lá khác nhau. Chẳng hạn, thiếu đạm thì lá dưới gốc vàng trước và lá nhỏ, mỏng. Thiếu kali sẽ làm cho bìa lá bị vàng trước và rách. Trong khi đó thiếu magie thì lá vàng nhưng gân lá vẫn còn màu xanh. Thiếu lưu huỳnh, sất thì lá non bị vàng trước. Tuy nhiên, khi bị thiếu nhiều và kéo dài thì sẽ dần vàng cả cây và làm cây lụi tàn rồi chết.

Biểu hiện thiếu dinh dưỡng trên lá sầu riêng

Thiếu đạm. Triệu chứng phổ biến nhất, lá trưởng thành có màu vàng nhạt nhưng không làm bị rụng lá. Các gân lá cũng có màu vàng.

Thiếu lân. Lá nhỏ hơn rất nhiều so với các biện pháp bón phân đầy đủ.

Thiếu kali. Triệu chứng xuất hiện đầu tiên trên những lá già hơn, đặc trưng là màu vàng của đầu lá, kéo dài ra rìa lá. Sau đó, các phần lá có màu vàng sẽ chuyển sang màu nâu và hoại tử.

Thiếu canxi. Đặc trưng nổi bật là bệnh làm cây còi cọc nghiêm trọng, lá nhỏ và gây hoại tử trên đầu lá của lá vừa và già.

Thiếu magiê

Thiếu magiê. Màu vàng xuất hiện chủ yếu trên lá già nhiều hơn, bắt đầu từ phần giữa của lá gần gân giữa và kéo dài đến rìa lá. Các gân chính vẫn còn xanh. Có thể gây ra rụng lá.

Thiếu lưu huỳnh. Các triệu chứng xuất hiện đầu tiên trên những chiếc lá non, ban đầu là những đốm vàng nhỏ và những đốm vàng sẽ lớn dần, với những đường gân còn lại màu xanh lá cây. Lá thường hình thành những đường cong lồi ở mặt trên của lá.

Thiếu sắt. Các lá non không hình thành diệp lục, với các gân chính còn lại trở nên màu xanh lá cây rõ rệt.

Thiếu mangan. Cây bị còi cọc, lá già trở nên màu lục và vàng, với những đường gân vẫn còn xanh. Lá có xu hướng bị rụng.

Thiếu đồng

Thiếu đồng. Sau cùng, những chiếc lá non bị biến dạng, có viền màu nâu, theo sau sự khô héo của các đầu ngọn. Do đó, có sự tăng sinh của các chồi bên, nhưng cũng không khắc phục được.

Hiện tượng ngộ độc sầu riêng do phân bón kém chất lượng, khiến cây rụng lá.

Hiện tượng rụng trái non do rối loại dinh dưỡng

Thời kỳ ra hoa đậu quả, dinh dưỡng mất cân đối sẽ là nguyên nhân chính gây ra hiện tượng rụng quả sinh lý. Trong quá trình chăm sóc bà con mới chỉ quan tâm đến nhóm dinh dưỡng đa lượng (đạm-lân-kali) tuy nhiên dinh dưỡng trung-vi lượng mặc dù cây cần với lượng rất ít nhưng nó ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát triển của quả. Khi cây thiếu các nguyên tố dinh dưỡng trung vi lượng thường gây nên hiện tượng rụng quả sinh lý. Sự thiếu hụt Bo và Canxi làm cho quả phát triển chậm, dị dạng, tầng rời cuống hình thành làm cho quả non rụng hàng loạt. Cây táo ra hoa quả xen kẽ nhau, tức là táo ra thành nhiều đợt hoa vì thế cũng có nhiều đợt quả. Việc bà con chỉ bón phân đa lượng như đạm – lân – kali sẽ làm thiếu hụt các nguyên tố dinh dưỡng trung vi lượng như Ca – Bo – Zn – Mg. Trong đó Ca và Bo có vai trò rất quan trọng đối với cây ăn quả nói chung. Bo thúc đẩy phân hóa mầm hoa, tăng tỷ lệ đậu quả. Trong khi đó Canxi giúp tăng cường tính kết dính, tính bền vững của tế bào tầng rời qua đó hạn chế tình trạng rụng quả non trên cây táo. Canxi đóng vai trò như là một chất kết dính các tế bào với nhau, khi thiếu canxi thường gây ra hiện tượng rụng quả non.

Triệu chứng rối loại can xi trên cây trồng

Khi cây bị thiếu Canxi triệu chứng trên cây sẽ không cho ta thấy rõ và cụ thể như đạm lân. Lá sẽ là nơi đầu tiên cho ta biêt rằng cây bị thiếu canxi. Đầu của những chiếc lá non có hình lưỡi câu, dần dần biến thành màu nâu vàng và lan sang các lá phía dưới. Trong trường hợp nghiêm trọng, toàn bộ chồi mới chết; rễ bị ức phát triển chế đáng kể, rễ ngắn và nhiều, đầu thường có màu nâu đến chết. Đặc biệt rễ rất dễ bị mắc bệnh "ung thư rễ". 

Thiếu canxi trong cây ăn quả là rõ ràng hơn trên lá. Đôi khi lá không bị thiếu canxi, nhưng trái cây bị thiếu canxi, gây ra một loạt các bệnh sinh lý, ảnh hưởng nghiêm trọng đến vẻ ngoài, chất lượng nội tại và khả năng lưu trữ của quả. Bệnh đắng táo, bệnh tim nước, thối quả đào, bệnh tim đen lê và quả nứt quả anh đào đều liên quan đến tình trạng thiếu canxi trong trái cây. Thiếu canxi cũng có thể gây ra màu sắc trái cây chậm, hương vị kém, và không có khả năng lưu trữ, điều này sẽ trực tiếp làm giảm đến giá thành sản phẩm và đến lợi nhuận sau này.

Trên cây ngô (bắp) triệu chứng thiếu canxi thường biểu hiện đầu tiên trên lá ngô non, trên lá xuất hiện các vết màu trắng hoặc vàng giữa gân lá non. Đối với cây ngô thiếu canxi lá non không thể bung ra khỏi ngọn, và có hình dạng cong hoặc méo mó. Dựa trên độ pH của đất có thể bón vôi (CaCO3), Đolomite, CaSO4 bón lót trước khi trồng để khắc phục hiện tượng thiếu canxi.

Đối với cây cà phê khi thiếu Ca, triệu chứng biểu hiện trên cây cho ta thấy là đầu chóp lá và hai bên mép lá chuyển sang màu bạc trắng, sau đó hóa đen rồi uốn cong và xoắn lại.

Một câu hỏi thú vị đặt ra là nếu thừa can xi thì sao? 

Thừa can xi chưa thấy biểu hiện rõ các triệu chứng ra bên ngoài. Mặt khác can xi lại có tác động tương hỗ với một số ion nên làm giảm tỷ lệ hút các ion đó. Chẳng hạn, thừa can xi làm hạn chế hút đạm dạng NH4+ và đạm Nitrat (N03-) nên trong một số trường hợp bị dư thừa đạm khiến cây qúa xanh tốt và dễ bị bệnh, chúng ta có thể bón nhiều can xi làm giảm tác hại do thừa N gây ra và cũng làm giảm bớt lượng Na+ từ đó làm giảm tác hại của các chất này đối với cây trồng.

Mặt khác, với cây ăn quả, bón can xi còn làm tăng lượng đường trong trái, giúp tăng độ ngọt hơn. Các cây họ đậu như: lạc, đậu tương, đậu ván… thì Ca là chất dinh dưỡng rất quan trọng. Bởi thiếu Ca đậu sẽ bị lép hay hạt không no tròn. Đây cũng là lý do mà dân gian thường có câu: “Không lân, không vôi thì thôi trồng đậu”.

Lưu ý: nếu các bạn có bất cứ bình luận, câu hỏi hoặc góp ý vui lòng gửi bình luận bên dưới hoặc tham ra giao lưu trong các nhóm cộng đồng theo như link bên dưới:

1. Nhóm facebook: https://www.facebook.com/groups/qnq.vn

2. Nhóm zalo khu vực Bắc Bộ: https://zalo.me/g/rqqyic412

3. Nhóm zalo khu vực Trung Bộ: https://zalo.me/g/dirwsf916

4. Nhóm zalo khu vực Nam Bộ: https://zalo.me/g/tksyad251

5. Nhóm zalo Tháp dinh dưỡng cây trồng: https://zalo.me/g/cozpbh936

QNQ.vn